Chùa Cầu Nhật Bản biểu tượng văn hóa phố cổ Hội An

Khi nhắc đến phố cổ Hội An, thành phố di sản bên dòng sông Hoài. Người ta thường nhớ ngay đến những ngôi nhà cổ vàng ươm, đèn lồng rực rỡ mỗi tối và đặc biệt là Chùa Cầu. Cây cầu gỗ mang kiến trúc Á Đông độc đáo, được xem như biểu tượng văn hóa bất biến qua hàng trăm năm. Vậy điều gì khiến một cây cầu nhỏ lại trở thành “linh hồn” của phố cổ và được vinh danh là di tích quốc gia đặc biệt? Hãy cùng Nami Stay khám phá Chùa Cầu Nhật Bản biểu tượng văn hóa phố cổ Hội An.

Chùa Cầu Nhật Bản là gì? – Khái quát và tên gọi

Chùa Cầu, hay còn được biết đến với cái tên “Lai Viễn Kiều”. Đây là một công trình kiến trúc cổ mang đậm dấu ấn của người Nhật trong thời kỳ thương cảng Hội An phồn thịnh nhất vào thế kỷ XVII. Sở dĩ nó có tên gọi “Chùa Cầu” là bởi vì trên cây cầu có một gian thờ linh thiêng. Tại nơi đây người dân phố Hội đặt lòng tin và gửi gắm những ước nguyện bình an của mình. Tuy nhiên, đây không phải là ngôi chùa theo nghĩa thông thường mà là sự kết hợp hài hòa giữa cầu – chùa – đền thờ.

Cái tên “Lai Viễn Kiều” được vua Nguyễn Phúc Chu ban vào năm 1719. Nó mang ý nghĩa là “cầu đón người từ phương xa đến”. Đây như là một lời chào trang trọng dành cho những vị khách đến từ khắp bốn phương. Còn tên “cầu Nhật Bản” lại gợi nhớ đến cộng đồng thương nhân Nhật từng sinh sống và đã đóng góp vào công trình này. Trải qua biết bao tháng năm, dù cho tên gọi đã có thay đổi. Nhưng biểu tượng thì vẫn còn đó, vẫn nguyên vẹn vững chãi giữa lòng phố cổ.

Vị trí và cách di chuyển đến Cầu cổ giao thoa văn hóa

Lai Viễn Kiều nằm ngay trung tâm phố cổ , nối liền đường Nguyễn Thị Minh Khai với Trần Phú. Đây là hai tuyến đường sầm uất bậc nhất của khu phố. Chỉ cần đặt chân đến nơi đây, sẽ rất khó để không bắt gặp dấu ấn kiến trúc này. Bởi hình ảnh mái ngói âm dương cong vút, cây cầu gỗ sẫm màu và dáng cong đặc trưng đã trở thành điểm nhấn thị giác mà bất kỳ ai cũng không thể bỏ qua.

Từ bến xe trung tâm hoặc các villa, homestay quanh trung tâm, bạn có thể dễ dàng di chuyển đến đây bằng xe đạp, đi bộ hoặc xích lô. Việc dạo bước qua từng con ngõ, cảm nhận không khí chậm rãi của phố Hội và rồi bất chợt chạm mặt Chùa Cầu như một thước phim quay chậm đầy cảm xúc. Ngoài ra, vào các buổi tối cuối tuần, khu vực quanh cây cầu còn được chiếu sáng lung linh. Sẽ tạo nên không gian huyền ảo giúp cho bạn có được những bức ảnh check-in tuyệt đẹp.

Kiến trúc độc đáo: Giao thoa Nhật – Hoa – Việt

Đây là một biểu tượng văn hóa đặc biệt và nó không giống bất kỳ cây cầu nào khác ở Việt Nam, bởi đây là một công trình phản ánh sự giao thoa tuyệt vời giữa ba nền văn hóa: Nhật Bản, Trung Hoa và Việt Nam. Dáng cầu cong nhẹ, mái ngói âm dương, hai đầu cầu có tượng khỉ và chó trấn giữ. Đây là những chi tiết không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn ẩn chứa yếu tố tâm linh và phong thủy sâu sắc. 

Thân cầu được dựng bằng gỗ lim chắc chắn, đặt trên nền móng đá kiên cố vắt ngang một nhánh nhỏ của sông Hoài. Mái cầu được lợp ngói ống, chia thành từng gian có cửa sổ nhỏ để đón ánh sáng và gió trời. Với mẫu kiến trúc này vừa có thể trang trí, vừa tạo nên cảm giác gần gũi. Phần giữa cầu là một ngôi miếu nhỏ thờ Bắc Đế Trấn Vũ. Một vị thần được người dân Hội An tin rằng có thể trấn áp thủy quái, mang đến bình an cho xóm làng.

Bên cạnh đó, kiến trúc tổng thể của Lai Viễn Kiều còn thể hiện được tư duy thẩm mỹ sâu sắc và kỹ thuật xây dựng tinh xảo của người xưa. Toàn bộ công trình được dựng hoàn toàn bằng kỹ thuật thủ công, không dùng đến đinh sắt. Các mối nối gỗ ăn khớp chặt chẽ, những họa tiết long – ly – quy – phượng được chạm khắc thủ công vô cùng tỉ mỉ . Vừa mang giá trị trang trí vừa thể hiện khát vọng cầu bình an, phúc lộc. 

Cầu dài khoảng 18 mét, kết cấu cân đối, các cột trụ gắn liền lan can bằng những thanh gỗ ngang tạo nên một tổng thể hài hòa và bền vững. Dù đã trải qua hàng trăm năm và nhiều lần trùng tu, Chùa Cầu vẫn giữ được vẻ đẹp nguyên bản với mái ngói rêu phong, màu sơn trầm mặc và dáng vẻ cổ kính. Đây không chỉ là cây cầu bắc qua sông, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật sống động. Nó là kết tinh của tinh thần Á Đông trong từng chi tiết. Nơi mỗi đường nét đều kể một câu chuyện về tín ngưỡng, văn hóa và lòng người phố Hội.

Lịch sử xây dựng và những câu chuyện ít ai biết

Chùa Cầu được xây dựng vào khoảng đầu thế kỷ XVII bởi cộng đồng thương nhân Nhật Bản sinh sống và giao thương tại Hội An. Trong giai đoạn này, thành phố di sản là một trong những thương cảng quốc tế lớn nhất Đông Nam Á. Một nơi tụ hội các đoàn thương nhân đến từ Nhật Bản, Trung Quốc, Hà Lan, Bồ Đào Nha…

Ban đầu, cây cầu được dựng lên chỉ nhằm mục đích để phục vụ nhu cầu đi lại, kết nối hai bờ khu dân cư của người Hoa và người Nhật. Nhưng theo truyền thuyết dân gian, cây cầu hơn 400 năm tuổi này còn mang sứ mệnh cao cả hơn. Đó chính là trấn giữ một con thủy quái mang tên Namazu (cá trê khổng lồ), được cho là sống sâu dưới lòng đất, chuyên gây động đất và lũ lụt. Hai đầu cầu là nơi đặt tượng khỉ và chó nhằm tượng trưng cho hai năm mà con thủy quái thường nổi dậy, mang ý nghĩa “trấn yểm” để mang lại bình yên cho cư dân phố Hội.

Trải qua nhiều lần trùng tu dưới các triều đại nhà Nguyễn và thời Pháp thuộc, Chùa Cầu vẫn giữ được nét nguyên sơ và thiêng liêng. Gần đây nhất, vào năm 2023–2024, phố cổ đã tiến hành đại trùng tu Lai Viễn Kiều sau thời gian xuống cấp. Đến tháng 8/2024, công trình hoàn thành, mang đến một diện mạo tươi mới nhưng vẫn bảo tồn được nét cổ kính đặc trưng.

Lai Viễn Kiều và đời sống người dân phố Hội

Không chỉ là công trình kiến trúc, cầu cổ giao thoa văn hóa phố cổ còn là biểu tượng tâm linh, nơi gửi gắm niềm tin của bao thế hệ người dân phố cổ. Người dân địa phương xem đây như một vị “thần hộ mệnh” trấn giữ linh khí cho cả khu phố. Vào các dịp rằm, lễ Tết, người dân vẫn thường đến đây để thắp hương ở miếu thờ ngay trên cầu. Cầu mong cho một năm yên lành, mùa màng thuận lợi, con cháu khỏe mạnh.

Ngoài ra, nhịp cầu di sản này còn xuất hiện trong vô số tác phẩm thơ ca, nhiếp ảnh, tranh vẽ, áo dài cách tân, bao bì sản phẩm địa phương… Không quá lời khi nói rằng, chỉ cần một hình ảnh Chùa Cầu là đã có thể “định danh” Hội An trong lòng người.

Dấu ấn kiến trúc này không đơn thuần là một cây cầu hay di tích kiến trúc. Đó là nơi hội tụ hồn cốt của phố di sản, một biểu tượng không thể thay thế. Trước sự phát triển nhanh chóng của du lịch, việc bảo tồn Chùa Cầu chính là giữ lại một phần ký ức của mảnh đất từng là thương cảng nhộn nhịp nhất miền Trung.

Chính vì điều này nên mỗi khi người ta nhắc đến thành phố bên sông Hoài này, hình ảnh đầu tiên thường là mái ngói cong cong của nhịp cầu di sản soi bóng xuống dòng sông Hoài tĩnh lặng. Nó như một lời nhắc: nơi đây không chỉ đẹp vì cổ kính, mà còn đẹp vì biết giữ gìn những gì xưa cũ mà nó cũng chính là minh chứng sống động nhất cho điều ấy.

Chùa Cầu Nhật Bản trong mắt du khách quốc tế

Trong mắt những du khách nước ngoài, Chùa Cầu không chỉ là một điểm check-in nổi bật mà còn là hiện thân cho giá trị bền vững của một đô thị di sản. Nhiều tạp chí du lịch quốc tế như Lonely Planet, National Geographic, CNN Travel đều từng gọi cây cầu hơn 400 năm tuổi này là “trái tim kiến trúc của Hội An”. Và được mệnh danh là một trong những cây cầu cổ đẹp nhất châu Á.

Không ít du khách cho biết, họ từng xem ảnh Lai Viễn Kiều từ nhiều năm trước, và chính nơi này là lý do đầu tiên khiến họ đặt chân đến mảnh đất di sản. Từ những cặp đôi chụp ảnh cưới, các nhóm bạn trẻ đến những du khách cao tuổi, ai cũng muốn lưu giữ khoảnh khắc tại cây cầu cổ kính mang dấu ấn vượt thời gian này.

Những lưu ý khi tham quan và chụp ảnh tại nhịp cầu di sản

Nếu bạn có dịp ghé thăm Hội An thì hãy dành ít nhất một buổi sáng hoặc một chiều muộn để có thể thong thả bước qua Chùa Cầu. Chiêm nghiệm những điều ẩn dấu sau di sản. Tuy nhiên, vì đây là di tích quốc gia đặc biệt nên khi đến tham quan du khách cần lưu ý một số điều như: 

• Không leo trèo, ngồi lên thành cầu, hay khắc tên lên gỗ.
• Không chụp ảnh bằng flycam nếu chưa được cấp phép.
• Không gây tiếng ồn hoặc tụ tập đông người làm ảnh hưởng đến không gian thiêng của miếu thờ.

Ngoài ra, để có thể chiêm ngưỡng nét đẹp của cây cầu một cách trọn vẹn. Bạn có thể lựa chọn những quán cà phê có view ngắm toàn cảnh Lai Viễn Kiều lý tưởng như Faifo Coffee (tầng thượng), U Café bên sông Hoài, hoặc các quán nhỏ trên đường Nguyễn Thị Minh Khai. Và đặc biệt, du khách nên đến vào khoảng 6h30 sáng hoặc sau 17h để tránh nắng, đông đúc, đồng thời có được ánh sáng vàng tuyệt đẹp cho bức ảnh “triệu like” của mình.

Khi bạn đến với thành phố di sản mà chưa thử ghé qua Chùa Cầu thì coi như chưa thật sự tìm hiểu, khám phá phố Hội. Hãy dừng chân tại nơi này, lặng nghe tiếng thì thầm của gió, của gỗ, và của thời gian. Để có thể cảm nhận được rằng giữa muôn vàn thay đổi, vẫn còn đó một biểu tượng văn hóa luôn bền bỉ cùng Hội An đi qua năm tháng.