Khám phá nhà cổ Tấn Ký – hành trình ngược dòng thời gian

Phố cổ Hội An từ lâu đã nổi tiếng với những con đường rêu phong, mái ngói rêu phong và những ngôi nhà cổ lưu giữ linh hồn của một thời vàng son. Trong số đó, nhà cổ Tấn Ký chính là một trong những biểu tượng sống động của lịch sử và văn hóa nơi đây. Nếu bạn đang lên kế hoạch đến Hội An, Nami Stay muốn nhắc bạn rằng đừng bỏ qua hành trình khám phá nhà cổ Tấn Ký  – nơi thời gian dường như đang dừng lại, để bạn lắng nghe tiếng vọng của quá khứ.

Tổng quan về nhà cổ Tấn Ký

Ngôi nhà cổ tọa lạc tại số 101 Nguyễn Thái Học, nằm ngay trung tâm của phố cổ Hội An. Con đường Nguyễn Thái Học vốn sầm uất với hàng loạt cửa hàng buôn bán, nhà cổ san sát, nhưng Tấn Ký lại nổi bật bởi sự tinh tế, trang nhã và không gian mang đậm chất hoài niệm. Nhà cổ Tấn Ký được xây dựng từ cuối thế kỷ 18 bởi dòng họ Lê, một gia đình thương nhân buôn bán gạo và nông sản bằng đường sông. Trải qua 7 đời sinh sống và bảo tồn, ngôi nhà vẫn giữ nguyên dáng dấp ban đầu, gần như không thay đổi về kết cấu kiến trúc. 

Với hơn hai thế kỷ đã trôi qua, ngôi nhà không chỉ là nơi sinh sống mà còn là chứng nhân lịch sử, được công nhận là di tích cấp quốc gia. Nơi đây rất vinh dự khi từng được đón tiếp nhiều nguyên thủ quốc gia, nhà nghiên cứu và du khách quốc tế đến tham quan, trải nghiệm.

Nhà cổ Tấn Ký không chỉ nổi bật bởi tuổi đời, mà còn bởi lối kiến trúc đặc biệt và những giá trị văn hóa sâu sắc được lưu giữ nguyên vẹn. Đây là một trong số hiếm hoi những ngôi nhà cổ Hội An được bảo tồn tốt đến vậy và đã được công nhận là di tích cấp quốc gia từ năm 1990.

Kiến trúc độc đáo mang đậm dấu ấn thời gian

Một trong những điều làm cho du khách ấn tượng khi đến khám phá nhà cổ Tấn Ký là bởi kiến trúc được kết hợp hài hòa giữa ba nền văn hóa: Nhật Bản, Trung Quốc và Việt Nam. Ngôi nhà được xây dựng chủ yếu bằng các loại gỗ quý, gỗ lim, gỗ mít là những loại gỗ bền chắc sẽ giúp ngôi nhà được giữ vững, trường tồn với thời gian.  

Toàn bộ hệ khung, kèo, cột đều được chạm khắc hoa văn tinh xảo theo phong cách Á Đông truyền thống. Các chi tiết như đầu rồng, hoa lá, dơi ngậm đồng tiền… đều mang ý nghĩa phong thủy, cầu tài lộc, bình an cho gia đình.  Đây là một nét mang đậm dấu ấn của Á Đông truyền thống.

Mái ngói của nhà cổ được lợp theo kiểu ngói âm dương, đây là một kỹ thuật truyền thống mang tính biểu tượng cho sự cân bằng giữa trời và đất, giữa con người và tự nhiên. Chính nhờ kiểu mái này đã giúp ngôi nhà trở nên mát mẻ vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông – một điều rất cần thiết trong điều kiện khí hậu miền Trung.

Không gian trong nhà chia thành nhiều lớp, điều này giúp cho nơi đây vừa đảm bảo thông thoáng, vừa kín đáo theo triết lý phong thủy. Bên trong nhà được chia làm ba phần rõ rệt: khu vực buôn bán phía trước, không gian sinh hoạt ở giữa và nhà kho ở sau cùng. Xen giữa là các khoảng sân trời – giếng trời, nó đóng vai trò như “lá phổi” giúp điều hòa không khí, lấy ánh sáng tự nhiên. Đặc biệt, nhà có hai mặt tiền: một quay ra phố Nguyễn Thái Học, một quay ra sông Hoài, đã phản ánh rõ nét mô hình nhà phố – thương cảng đặc trưng của Hội An thời xưa.

Những điểm nổi bật khi khám phá nhà cổ Tấn Ký

Khi bước vào không gian nhà cổ Tấn Ký, điều đầu tiên khiến nhiều du khách phải trầm trồ chính là sự bảo tồn gần như nguyên vẹn của từng chi tiết kiến trúc – từ bộ khung gỗ cho đến các vật dụng sinh hoạt hàng ngày. Nhờ vậy, du khách sẽ có cảm giác như bản thân đang bước vào một bảo tàng sống – nơi mọi chi tiết đều kể chuyện về một thời xưa cổ. Chính vì vậy sẽ không khó để bạn bắt gặp những chi tiết độc đáo tạo nên dấu cho nơi đây.

Cột đá Thanh Hóa hơn 200 năm tuổi

 Một trong những điểm đặc biệt nhất là hai cây cột đá Thanh Hóa đặt ở gian giữa. Với nguyên liệu được làm từ đá Thanh Hóa đã giúp cho cột vẫn giữ được độ bóng mịn, không bị mài mòn hay mối mọt. Mặc dù cột đã hơn 200 năm tuổi cũng như đã trải qua hàng trăm năm mưa nắng nhưng vẫn giữ được độ sáng bóng, nguyên vẹn.

Người ta thường nói “gỗ sợ nước, đá sợ thời gian”, vậy mà nơi đây lại giữ được cả gỗ và đá một cách trọn vẹn – đó là minh chứng cho sự chăm sóc tỉ mỉ của chủ nhà qua nhiều thế hệ. Ngoài ra, việc cột không hề bị nứt vỡ hay mối mọt còn thể hiện được trình độ xây dựng, chọn vật liệu và bảo quản cực kỳ kỹ lưỡng của người xưa.

Bức hoành phi “Tích đức lưu tôn”

Ở ngay gian chính giữa,  bạn sẽ dễ dàng nhận ra bức hoành phi khắc 4 chữ Hán “Tích đức lưu tôn” được treo trang trọng ở trên cao. Bốn chữ Hán này không chỉ thể hiện sự trang nghiêm của không gian thờ tự mà còn là tôn chỉ sống, là bài học đạo đức được truyền lại trong từng đời con cháu.

Nó thể hiện quan niệm sống “lấy đức làm gốc” của gia tộc. Với người Việt, đạo lý “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, “tôn kính tổ tiên” luôn là sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong đời sống gia đình và nhà cổ Tấn Ký chính là một trong những minh chứng sống động cho điều đó.

Giếng trời – Lá phổi xanh của ngôi nhà

Một chi tiết không thể không nhắc đến khi tham quan nhà cổ Tấn Ký là giếng trời – khoảng không gian mở được thiết kế khéo léo giữa lòng nhà. Không chỉ mang lại ánh sáng tự nhiên, giếng trời còn đóng vai trò điều hòa không khí, đón gió giúp ngôi nhà luôn thông thoáng trong cả những ngày hè oi bức. 

Bên dưới giếng thường được đặt một vài chậu cây cảnh, tiểu cảnh hoặc bể cá nhỏ, tạo nên một không gian xanh yên bình giữa kiến trúc cổ. Đây chính là nét đặc trưng của lối thiết kế nhà truyền thống ở Hội An. Ngôi nhà là sự kết hợp hài hòa với tự nhiên, thuận theo phong thủy và khí hậu địa phương.

Cửa hậu thông ra sông Hoài

Cuối cùng, lối đi thông ra sông Hoài phía sau nhà không chỉ đơn thuần là lối thoát hiểm hay để lấy gió. Trong quá khứ, nó từng là “cửa ngõ hậu cần” cho các hoạt động buôn bán của gia đình họ Lê. Hàng hóa được vận chuyển bằng ghe, thuyền nhỏ từ các vùng lân cận rồi cập bến ngay sau nhà. Cửa hậu thông ra sông Hoài đã trở thành một minh chứng rõ ràng cho vai trò trung tâm thương mại của Hội An trong mạng lưới giao thương châu Á thế kỷ XVII – XVIII.

Việc sở hữu hai mặt tiền – một hướng ra phố, một hướng ra sông cũng đã góp phần thể hiện rõ nét phong cách sống của giới thương nhân Hội An xưa: vừa giao thương thuận lợi, vừa giữ được nét kín đáo, riêng tư cho không gian gia đình. Đây cũng chính là điều làm nên sự đặc biệt và duy nhất của nhà cổ Tấn Ký giữa lòng phố Hội. 

Giá trị lịch sử và văn hóa của nhà cổ Tấn Ký

Không chỉ đơn thuần là một công trình cổ, nhà cổ Tấn Ký còn là nơi lưu giữ giá trị văn hóa, triết lý sống và tinh thần dân tộc. Không như nhiều công trình cổ khác chỉ dùng làm bảo tàng, nhà cổ Tấn Ký vẫn là nơi sinh sống của các thế hệ con cháu dòng họ Lê. Đồng thời họ cũng chính là những người bảo tồn và giới thiệu ngôi nhà đến bạn bè quốc tế. 

Chính điều đó khiến hành trình khám phá nhà cổ Tấn Ký không chỉ là chuyến tham quan, mà còn là dịp để ta chạm vào chiều sâu văn hóa Việt. Mọi giá trị văn hóa không bị “đóng khung” mà vẫn sống động, gần gũi, chân thật giúp cho du khách có thể chiêm ngưỡng, trải nghiệm trọn vẹn những giá trị lịch sử và văn hóa của nhà cổ Tấn Ký.

Từ bố cục không gian đến các vật dụng trong nhà đều thể hiện rõ sự trân trọng di sản và tinh thần “tôn kính tổ tiên, trọng đạo nghĩa”. Chính điều này khiến du khách không chỉ ngắm nhìn kiến trúc mà còn cảm nhận được chiều sâu tâm hồn người Việt qua từng chi tiết.

Kinh nghiệm khám phá nhà cổ Tấn Ký

Để có một chuyến khám phá nhà cổ Tấn Ký trọn vẹn và đáng nhớ, du khách nên nắm rõ một số kinh nghiệm nhỏ nhưng hữu ích. Trước tiên, thời gian mở cửa của nhà cổ là từ 8h00 sáng đến 17h00 chiều mỗi ngày. Khoảng thời gian lý tưởng nhất để tham quan là vào buổi sáng sớm (từ 8h đến 10h) hoặc buổi chiều muộn (khoảng 15h30 đến 17h). Đây là lúc phố cổ ít đông đúc, ánh sáng nhẹ dịu và không khí dễ chịu hơn, rất phù hợp để chụp ảnh cũng như cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp tĩnh lặng, cổ kính của ngôi nhà.

Nhà cổ Tấn Ký nằm trong danh sách các điểm tham quan của gói vé phố cổ Hội An, bao gồm 5 điểm di tích được lựa chọn tự do. Giá vé hiện nay là 120.000đ đối với khách Việt Nam và 150.000đ với du khách quốc tế. Bạn có thể mua vé tại các quầy thông tin du lịch tại đầu đường Trần Phú, Bạch Đằng hoặc gần chợ Hội An. Và một điều nên lưu ý đó là khi đi tham quan bạn nên giữ lại vé đến hết hành trình vì vé sẽ được kiểm tra tại mỗi điểm dừng.

Bên cạnh đó, nếu có thể, hãy dành thời gian kết hợp tham quan một số địa điểm lân cận khu vực nhà cổ để đắp mình trọn vẹn trong nếp sống của phố cổ. Chùa Cầu, chỉ cách nhà cổ vài phút đi bộ, là một biểu tượng của Hội An với kiến trúc độc đáo có mái che bắc ngang con lạch nhỏ.

Hoặc bạn có thể đến hội quán Phúc Kiến hay nhà cổ Quân Thắng cũng là những công trình đặc sắc, thể hiện văn hóa của cộng đồng người Hoa tại Hội An. Sau khi kết thúc chuyến tham quan, bạn có thể thưởng thức những món đặc sản nổi tiếng như cao lầu, hoành thánh, bánh đập. Đây là những hương vị đã gắn liền với tuổi thơ của nhiều thế hệ người Hội An.

Một điều quan trọng nữa mà chúng tôi muốn nhắc bạn đó chính là hãy dành thời gian quan sát thật kỹ, lắng nghe hướng dẫn viên kể chuyện hoặc trò chuyện cùng các thành viên trong gia đình hiện đang sống tại nhà cổ. Những câu chuyện tưởng chừng nhỏ nhặt ấy nhưng sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những trăn trở trong việc gìn giữ di sản, cũng như tình cảm sâu nặng của người dân phố Hội với ngôi nhà và quê hương mình.

Giữa lòng Hội An nhộn nhịp, nhà cổ Tấn Ký vẫn lặng lẽ như một khúc ca trầm mặc kể chuyện thời gian. Từng viên gạch, từng thanh gỗ nơi đây đều mang theo ký ức và giá trị vượt thời đại. Nếu bạn yêu thích văn hóa, lịch sử và vẻ đẹp nguyên bản của phố Hội, hãy khám phá nhà cổ Tấn Ký – nơi quá khứ vẫn còn nguyên vẹn cho bạn cảm nhận bằng cả trái tim.